فصل سوم– جلوه های زندگی درس هفتم،هشتم و نهم
|
درس 7 دانش نامه
تمرین و پرسش : 1 – برای هر یک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید:
|
مرجع = رجوع، مراجع طبیب : طبابت ، طب دربرگیرنده :دربرگیر،در برگرفته |
2 – از میان ترکیب های زیر موصوف و صفت ها را مشخص کنید: کتاب لغت ، خواننده ی عادی َ، تلفظ صحیح ، کتاب کلیله و دمنه ، افراد کتاب خوان،
|
خواننده ی عادی ، تلفظ صحیح ، افراد کتاب خوان |
3 – تفاوت عمده لغت نامه و دانش نامه در چیست؟
|
تفاوت اساسی آن با لغت نامه در این است که لغت نامه ها در برگیرنده لغات و معنی آنهاست و حال آن که دانش نامه شامل موضوعاتی مختلف و بحث مختصری درباره آنهاست. |
4 – هدف از تألیف دانش نامه چیست؟
|
چون این گونه کتاب ها حاوی اطلاعات مفید و مناسبی از همه رشته های انسانی هستند لذا می توانند به قصد آگاهی دادن به نیازمندان و دانش طلبان تألیف یافته باشند. |
دستور زبان 3 – اسم (2) (کلمات مشتق)
|
برخی از واژه های غیرساده را «مشتق» می گویند. کلمه «دانش» با کلمه «می دانم» هم خانواده است و این دو با «دانستن» هم خانواده هستند. در این کلمات ، دان در همه ی آنها مشترک است. می دانیم که «دان» بن مضارع فعل است. «دانش» از بن مضارع فعل + -ِ ش ساخته شده است . می دانیم که –ِ ش و ندانست و کمله ای که با وند ساخته می شود، مشتق است. دانش یک کلمه ی مشتق است . دانش یک اسم است. دانش یک اسم مشتق است. 1 – گفتار و گفتن مشتق اند چون با بن ماضی گفتن «گفت» است. گفتن –َ ن گفت + ار 2 – پروردگار با بن ماضی «پروردن» ساخته شده است. بن ماضی پروردن ساخته شده است. بن ماضی «پروردن » ، «پرورد» است. 3 – از این قبیل است کلمه های گرما، دیدنی، ریشه، عروسک به ترتیب با وندهای ا، ی، ه ، -َ ک ساخته شده اند. تمام کلمات مشتق دارای «وند» هستند. استثناء : این وندها مشتق ساز نیستند. 1 – ها، ان (نشانه جمع) 2 – ی (نشانه نکره) |
تمرین : 1 – از میان اسم ها و کلمه های زیر مشتق آن ها را مشخص کنید: دست، توانا، رفتار، دیوار، گشایش، سقف، دیدار، خنده، تعمیرگاه، هزاره، تاریخ، رابطه
|
مشتق : توانا ، رفتار، گشایش، دیدار، خنده، هزاره |
تمرین درس 8 آدم آهنی و شاپرک (1)
|
1 – برای هر یک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید:
|
اظهار = تظاهر، ظاهر تحسین= احسنت، محاسن گویا = گوینده، گویش نظیر= ناظر، نظارت |
2 – اسم های ساده و غیر ساده را مشخص کنید: قصه، نمایشگاه، آدم آهنی، دیوار، پروانه
|
ساده : قصد، دیوار، پروانه غیرساده: نمایشگاه ، آدم آهنی |
نگارش 3 : نامه نگاری (2)
|
هر نامه 3 بخش است : 1- عنوان 2 – متن اصلی 3- عبارت پایان نامه واژه ها و عباراتی که برای این سه قسمت برمی گزینیم از جهت میزان صمیمیت و احترام باید متناسب با نوع ارتباط ما با گیرنده ی نامه باشد.در نامه های رسمی و اداری رعایت اختصار ضروری است. |
درس 9 آدم آهنی و شاپرک (2)
تمرین : 1 – برای هر یک از کلمه های زیر دو هم خانواده بنویسید:
|
کشیدن ؛ بکش ، کشش نفس ؛ تنفس ، انفاس خراب؛ تخریب،مخروبه |
2 – بخش مشترک (بن مضارع یا ماضی) را در کلمه های زیر مانند جدول مشخص کنید.
|
مثال :
|
|
|
ز |
ا |
د |
گ |
ن |
ا |
ج |
|
ه |
د |
ن |
ز |
ا |
د |
گ |
|
|
|
|
|
|
|
ز |
ا |
د |
گ |
و |
ز |
و |
س |
گفت، خوش گفتار ، گفته
|
|
ت |
ف |
گ |
|
|
|
ر |
ا |
ت |
ف |
گ |
ش |
و |
خ |
|
ن |
ت |
ف |
گ |
|
|
|
رونده – روا – تندرو
ه |
د |
ن |
و |
ر |
|
|
|
|
|
ا |
و |
ر |
|
|
|
|
|
|
و |
ر |
د |
ن |
ت | |
3 – اسم های مشتق را در این درس مشخص کنید.
|
بوسه،رفتار، درخشندگی،بستنی،بازدید کنندگان،فشرده،گریه،برنامه ریزی شده،شکسته |
بیاموزیم :
|
می دانیم شعر با نوشته ای که عناصر تحلیل در آن بکار رفته باشد خیال انگیز و دارای زیبایی ادبی است. بعضی از انواع این عناصر عبارت است از تشبیه : جان بخشیدن به اشیاء ، استفاده از تعبیرهای مناسب، تضاد و سجع که شما در کتاب های فارسی راهنمایی با آن ها آشنا شده اید و بعضی را نیز در نوشته های خود بکار برده اید. این عناصر را در اصطلاح «آرایه های ادبی» می نامند.
2 – کلمه های مشتق را مشخص کنید هر کدام که از بن فعل گرفته شده اند، بن آن ها را بنویسید : میز، گزارش، گیره، لیوان، گوینده ، گذشته گزارش : گزار / گیره : گیر / گویند : گوی / گذشته : گذشت
3 – با واژه های زیر کلمه های مشتق بسازید: خور، خورد، بین، دید، رس، رسید، نمک، شب، شاد
کلمه جدید |
پسوند |
بن |
خوراک
خورده -> صفت مفعولی
بینش -> اسم مصدر
دیدار -> اسم مصدر
رسانه -> اسم ابزار
رسیدن -> مصدر
نمکین -> صفت نسبی
شبانه -> اسم مصدر
شادان -> صفت فاعلی |
+ اک
+ ه
+ ش
+ ار
+ انه
+ ن
+ ین
+ انه
+ ان |
خور
خورد
بین
دید
رس
رسید
نمک
شب
شاد | 4 – در شعر پرواز کدام آرایه ی ادبی به کار رفته است؟ ضمن، تعبیر جالب -> تشخیص ، تشبیه
5 – در درس پرواز از بیت هایی که «مرغ خانگی» و «کرم ابریشم» خطاب به یکدیگر می گویند. مشخص کنید. در پیله تا به کجا بر خویشتن تنی؟ /پرسید کرم را مرغ ازفروتنی تا چند منزوی در کنج خلوتی / در بسته تا به کی در محبس تنی؟ کرم: در فرک رستنم پاسخ بداد کرم / خلوت نشسته ام زین روی منحنی هم سال های من پروانگان شد نرم / جستند از این قفس گشتند دیدنی در حبس و خلوتم تا وا رهم به مرگ / یا پر برآوردم بهر پریدنی اینک تو را چه شد ای مرغ خانگی / کوشش نمی کنی، پری نمی زنی؟ |